Granit

GRANIT

Granit kuvars ve feldspat başta olmak üzere mika, amfiboller ve çeşitli minerallerden oluşan volkanik bir taştır. Yeraltında erimiş magmanın soğumasından kaynaklandığı için volkanik bir taş olarak adlandırılır.

Isıtma ve ardından yavaş soğutma işlemi sırasında son derece sert bir malzeme olarak granit oluşur. Ek minerallerin bolluğu ve değişik varyasyonları granit tezgahlarında görülen çok sayıda farklı renklerin ve dokuların oluşmasını sağlamaktadır.

Eğer kuvars ve albit oranları fazla ise, granit beyaz ve gri renklerden; potasyum ve feldspat oranları fazla ise granit pembe ve tonlarında görülmektedir.

Granit doğada; granitler, dayk, silis ve batolitler şeklinde bulunan plütonik bir kayadır, sert kristal yapılı minerallerden meydana gelen taneli görünüşlü magmatik derinlik kütlesidir.

Granit eski çağlardan bu yana önemli bir malzeme olma niteliğini korumuştur. Özellikle anıt gibi nemlenmeyle dayanıklılığın önemli olduğu yapılarda konstrüksiyonların alt tabakalarında kullanılır.

Doğal taş ihracatında en önemli pay %72 ile işlenmiş mermer ürünlerine aittir. Bunu ham/blok mermer ve granitler izlemektedir. Ülkemizde özellikle paleozoik yaşlı arazilerde zengin granit depoları bulunmaktadır. Bu alanlarda kurulacak işletmeler ile ülkemizin granit ihtiyacı karşılanabilir.

Dünya doğal taş rezervinin yaklaşık %40’ına sahip, 650’ye varan renk ve dokuda doğal taş çeşidinin bulunduğu ülkemizde granit sektörü; ocaklarda uygulanmaya başlayan modern blok üretim yöntemleri, büyük yatırımlarla devreye giren entegre üretim tesisleri, işleme tekniklerindeki gelişmelere bağlı olarak daha kolay ve ekonomik üretimin başlaması ve dekorasyon malzemesi olarak daha fazla tercih edilmesi nedeniyle son dönemde fark edilir düzeyde büyüme göstermiştir.

Doğadaki en sert yapı malzemesi olan granit; kimyasallara karşı olan dayanıklılığı, sağlamlığı, zengin renk ve doku çeşitliliği, estetik görünüşü nedeniyle dekoratif amaçlı olarak çok çeşitli mekanlarda tercih edilmektedir.

Mimari olarak yapıları dış etkenlerden koruması, yapı içi iklimi muhafaza etmesi, periyodik bakımlara en az ihtiyaç göstermesi ve yıllarca ilk günkü görüntüsünü sürdürmesi özelliklerden dolayı granit, yapı sektörünün gereksinimlerini yaygın olarak karşılamaktadır.

En sert doğal taş türü olan granit, işlenmiş ürün olarak dünyada en çok ithalatı yapılan doğal taştır.

Granit yaygın bir boyut taşı olarak kamu ve ticari binalarda, anıtlar ve döşemelerde kullanılmıştır. İskoçya’da Aberdeeen, yerel granit esas inşa edildiği için ‘Granit Şehir’ olarak bilinir.

Granit çoğunlukla bir “boyut taşı” olarak işlenmektedir. Boyut taşı, belirli uzunluk, genişlik ve kalınlıktaki bloklara veya levhalara kesilmiş doğal bir kaya malzemesidir. Granit, aşınmaya karşı koymak için yeterince serttir, granitin sertlik derecesi 6,5-7 mohstur. Granit hava koşullarına karşı koyabilecek kadar dayanıklıdır ve parlak bir cilayı kabul edebilmektedir. Ultraviole ışınlardan etkilenip renk atmazlar, doku ve rengini her zaman gösterirler.

Granit atıklarının sedimanter kökenli kayaçlarda aşındırıcı malzeme olarak etkin bir şekilde kullanılabilir. Bilindiği gibi granitler başlıca feldspat, kuvars ve plajioklas gibi minerallerden oluşmaktadır. Bu açıdan granit atıklarının bileşiminde su ile reaksiyona girecek herhangi bir mineralin bulunmadığı söylenebilir.

Granitte bulunan feldisipat en düşük su emişine reelleştirir. Böylece ıslak mekanlarda kullanılan su sızmaz ayrıca malzeme üzerlerinde kir kalmaz. Bu özellikler ile granit, onu çok istenen ve kullanılan bir boyut taşı yapmaktadır.

Granit, piyasada kırma taş mıcır ve blok taş olmak üzere iki biçimde harcanmaktadır. Kırma taş olarak başlıca yol yapımında, beton harcı için kum biçiminde, tren yolu balastı olarak, kuyu çakıllamalarında filtrasyon katmanlarının hazırlanmasında, dalga kıranlarda ve baraj dolu savaklarında kullanılmaktadır.

Ticari piyasada kullanılan sınıflandırmada, granit dekoratif olarak kullanılan taşlar arasında siyenit, serpantin, diyabaz vs. ile birlikte silisli seri taşlar alt sınıfı kapsamında yer almaktadır. Günümüzde granitin ana kullanım alanları, dekoratif taşlara ihtiyaç duyulan alanlar ve inşaat sektörüdür. Kullanım alnı itibariyle, granitler iki kategoride incelenebilir:

• Granit levha,
• Granit parke taşı kullanımı.

Binaların iç mekanlarında yer döşemesi ve duvar kaplamasında, basamaklarda, sütunlarda, şöminelerde, mutfak ve banyolarda, binaların dış mekanlarında ise, dış cephe kaplamasında granit görmek mümkündür.

Ayrıca, dış zeminlerde parke olarak kullanıldığı gibi, birçok dekoratif eşya yapımında ve mezar taşlarında da kullanılmaktadır. Hijyenik şartların gerekli olduğu kamuya açık ortamlarda ve/veya üretim tesislerinde granit kullanımı artmaktadır; hastaneler, hava alanları, otobüs terminalleri gibi. Granit kırıkları ise mozaik olarak veya suni mermer yapımında kullanılarak değerlendirilmektedir. Granit özellikle hem desen (dekorasyon) hem de dayanıklılık açısından titizlik gerektiren işlerde kullanılmaktadır.

Parke taşları çoğunlukla yoğun araç ve yaya trafiğinin olduğu yerlerde, yürüme alanlarında yer kaplaması olarak kullanıldığı için granit, andezit trakit, riyolit gibi sert ve silisli taşlardan yapılmaktadır.

Granit, değişik renk ve desenlerde bulunması sebebiyle, estetik amaçlarla kullanılan endüstriyel bir kayaçtır. Dekorasyon sanatında, granitler bir diğer farklı renkteki granit ile birlikte kullanılabildiği gibi, değişik renklerde olan diğer dekoratif kayaçlar ile de kullanılan sıklıkla görülmektedir.

Granit günümüzde iç ve dışmekan uygulamalarında, inşaat ve mimari malzeme olarak kullanılmaktadır. İç mekanlarda; mutfak ve banyo tezgahlarında, zemin döşemesi, duvar ve ve merdiven kaplaması, asansör, şömine, masa ve dekoratif eşyalar gibi oldukça geniş bir kullanımı vardır.

Mutfak tezgâh malzemesinin kullanım yaygınlığı bakımından incelendiğinde en çok mermer ve granit, en az ise kuvars esaslı taş, seramik ve akrilik esaslı taş malzemesini tercih ettikleri görülmektedir.

Tezgâh malzemelerinden mermerit, laminat kaplama ve mermerin ekonomik olması: kuvars esaslı taş, akrilik esaslı taş, granit ve seramiğin mekaniksel (darbe, aşınma ve çizilmeye vb) etkilere karşı dayanıklı olması: akrilik esaslı taş, kuvars esaslı taş ve granitin fiziksel (su alma, rutubet, sıcaklığa vb) etkilere karşı dayanıklı olması nedeniyle tercih ettikleri görülmektedir.

Granit dış mekanlarda ise; cephe kaplaması, yer döşemesi, kaldırım ve bordür taşları, havuz, çeşme, heykel, barbekü ve peyzaj alanlarında oldukça yaygın olarak kullanılırlar.

Kaba kesim ve cilalanmış granit, binalar, köprüler, kaldırımlar, anıtlar ve diğer birçok dış ve iç projenin önemli bir parçasıyken aynı zamanda sıkça seçilen bir taş olmuştur çünkü zarafet, dayanıklılık ve kalıcı kalite izlenimleri üretmek için kullanılan prestijli bir malzemedir.

Sektörde ocaklardan elde edilen blok granit, kesim işleminden sonra plakalar haline getirilmektedir. Yüzey işlemi uygulanan plakalar işlenmiş granit olarak hem iç ticarette hem de dış ticarette yaygın olarak talep görmektedir. Granit blok parçalarından taş kırma yöntemi ile elde edilen parke taşı, küptaş vb. şekillerde kaldırım ve yol yapımında kullanılan taşlar da işlenmiş granit olarak ticarete sunulmaktadır.